* Khó kêu gọi đầu tư
Theo quy hoạch quản lý chất thải rắn tỉnh Bến Tre đến năm 2030, tỉnh sẽ tập trung kêu gọi đầu tư xây dựng 4 khu: 01 khu liên hợp xử lý cấp tỉnh tại Châu Thành với diện tích 20 – 30ha, 3 khu xử lý liên huyện đặt tại Chợ Lách, Ba Tri, Thạnh Phú, với diện tích mỗi khu từ 5 – 10ha; riêng các bãi rác hiện hữu cải tạo, nâng cấp xử lý hợp vệ sinh trong giai đoạn ngắn hạn, về lâu dài khi đầu tư hoàn chỉnh các nhà máy xử lý sẽ chuyển thành các trạm trung chuyển hoặc đóng cửa hình thành các khu công viên cây xanh.
Kinh phí đầu tư cho công tác quản lý về chất thải rắn còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu tình hình thực tế tại địa phương. Một số địa phương còn xảy ra tình trạng phát sinh bãi chứa rác thải tự phát, không theo quy hoạch, điều này gây khó khăn cho công tác triển khai thực hiện quy hoạch.
Bên cạnh đó, tình hình kêu gọi đầu tư thực hiện theo quy hoạch đến nay còn nhiều khó khăn, bất cập; một số địa phương có chủ động kêu gọi đầu tư, nhưng thực tế chưa có nhà đầu tư triển khai dự án.
Bến Tre có 8 bãi chôn lấp rác tập trung với tổng diện tích là 13,14 ha, chủ yếu được xử lý bằng phương pháp chôn lấp và kết hợp với đốt. Hầu hết các bãi chôn lấp hở, chưa có hệ thống xử lý nước rỉ rác, không đảm bảo vệ sinh môi trường. Hiện nay đã thực hiện đóng cửa Bãi rác Phú Hưng, TP. Bến Tre (2018) và đã nâng cấp, cải tạo bãi rác huyện Ba Tri (2017).
Tỉnh cũng đang nâng cấp, cải tạo và xử lý ô nhiễm bãi rác huyện Bình Đại, Thạnh Phú bằng nguồn ngân sách tỉnh và hỗ trợ của Trung ương, dự kiến hoàn thành trong năm 2019. Bãi rác các huyện Giồng Trôm, Chợ Lách và Mỏ Cày Nam đang được cải tạo, nâng cấp bằng nguồn ngân sách địa phương. Nhà máy chế biến rác Bến Tre (công suất 200 tấn/ngày) tại xã Hữu Định, huyện Châu Thành, việc chậm tiến độ do từ phía chủ đầu tư, gây ra ô nhiễm do lưu trữ bãi rác tạm, gây bức xúc dư luận, đặc biệt là phản ứng người dân xung quanh nhà máy.
Thu gom rác ở Bến Tre
* Chưa có bãi chôn lấp hợp vệ sinh
Bến Tre chưa xây dựng bãi chôn lấp hợp vệ sinh, tất cả lượng rác thải được thu gom đều được xử lý bằng hình thức thải đổ tại các bãi rác hở có diện tích nhỏ, khoảng cách đến nhà dân, công trình chưa đảm bảo. Hiện toàn tỉnh có 08 bãi xử lý chất thải rắn đang hoạt động chủ yếu phục vụ xử lý chất thải rắn cho các khu vực đô thị, có 3 bãi rác được trang bị hệ thống thu gom nước rỉ rác, nhưng chưa triệt để, đó là khu xử lý chất thải rắn huyện Mỏ Cày Nam, Giồng Trôm và huyện Ba Tri.
Toàn bộ lượng rác thu gom trên địa bàn thành phố Bến Tre, huyện Châu Thành và khu vực lân cận được chuyển về Nhà máy xử lý rác thải Bến Tre (xã Hữu Định). Đối với một số huyện có hệ thống thu gom và có bãi rác thì rác được vận chuyển tới bãi rác và đổ lộ thiên, để phân hủy tự nhiên có kết hợp phun chế phẩm EM để hạn chế mùi hôi.
Nhìn chung, công tác xử lý rác thải trên địa bàn tỉnh Bến Tre còn gặp rất nhiều khó khăn nhất là thiếu nguồn kinh phí để nâng cấp, cải tạo các bãi rác hiện hữu, cũng như đầu tư xây dựng các khu xử lý rác thải mới. Việc xây dựng nhà máy xử lý chất thải rắn, bãi chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh và xây dựng hệ thống xử lý nước rỉ rác tỉnh vẫn đang tranh thủ các nguồn vốn hỗ trợ từ Trung ương, đồng thời tăng cường công tác kêu gọi xã hội hóa các nhà đầu tư trong và ngoài tỉnh.
Bến Tre có 08 bãi xử lý chất thải rắn đang hoạt động chủ yếu phục vụ xử lý cho các khu vực đô thị, tuy nhiên hiện nay mới chỉ có 03 bãi rác được trang bị hệ thống thu gom nước rỉ rác, đó là bãi rác huyện Mỏ Cày Nam và bãi rác huyện Giồng Trôm và bãi rác huyện Ba Tri; các bãi rác còn lại không có lớp lót đáy, không có hệ thống thu gom nước rỉ rác.
Có 05 huyện/thành phố có phương tiện chuyên dụng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt đến nơi xử lý (thành phố Bến Tre, Châu Thành và Giồng Trôm, Mỏ Cày Nam, Ba Tri). Các huyện còn lại phương tiện thu gom, vận chuyển chủ yếu là xe tải hoặc xe bán tải chưa đảm bảo vệ sinh môi trường trong quá trình thu gom, vận chuyển đến nơi xử lý. Trên địa bàn thành phố Bến Tre có 07 trạm trung chuyển rác thải sinh hoạt hợp vệ sinh.
Việc thu gom rác thải sinh hoạt từ hộ dân chuyển đến bãi rác thực hiện bằng thủ công với trang thiết bị hỗ trợ cũ kỹ thiếu thốn, chưa đáp ứng được yêu cầu đặc biệt đối với tuyến huyện và xã. Việc đầu tư các dự án về xử lý chất thải áp dụng công nghệ tiên tiến, thân thiện môi trường để tiến đến mục tiêu là giảm chôn lấp và đốt rác được tỉnh rất quan tâm mời gọi đầu tư, tuy nhiên phần các dự án đầu tư hiện nay cũng chỉ dùng phương pháp chôn lấp hoặc đốt là chủ yếu.
* Định hướng 2030: Xây dựng một khu liên hợp xử lý toàn tỉnh
Đề án quản lý chất thải rắn sinh hoạt của tỉnh Bến Tre vừa được UBND tỉnh thông qua xác định đến năm 2025, gồm 18 nhiệm vụ, dự án ưu tiên triển khai để thực hiện công tác quản lý về chất thải rắn sinh hoạt. Trong đó, nhiệm vụ mục tiêu là ưu tiên là xây dựng 01 khu liên hợp xử lý rác thải tập trung, xử lý rác thải cho toàn tỉnh Bến Tre, hình thức kêu gọi đầu tư, xã hội hóa.
Theo UBND tỉnh, Khu liên hiệp xử lý rác theo công nghệ tiên tiến, không sử dụng diện tích đất để chôn lấp, đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường, không gây ảnh hưởng đến người dân sống xung quanh; có chính sách hỗ trợ, khuyến khích người dân gần khu xử lý rác di dời đến chỗ ở mới để tránh bị ảnh hưởng (người dân vẫn sử dụng đất gần khu vực xử lý rác để sản xuất, không sử dụng đất cho ở và nội dung này được xem xét điều chỉnh trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất).
Về cơ chế, chính sách, tỉnh sẽ tích hợp nội dung quản lý chất thải rắn tỉnh Bến Tre vào quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, huyện; trong đó bổ sung mạng lưới các trạm trung chuyển rác. Điều chỉnh giá dịch vụ phù hợp theo điều kiện thực tế, từng bước có lộ trình tiến đến mức thu đủ chi cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; xây dựng định mức giá cho đơn vị tiếp nhận xử lý rác thải, điều kiện tiêu chuẩn công nghệ, chính sách ưu đãi để kêu gọi đầu tư. Xây dựng quy định (hoặc hướng dẫn) phân loại rác tại nguồn; sổ tay hướng dẫn quản lý rác thải.
Để nâng hiệu quả xử lý rác, tận dụng rác thải là nguồn tài nguyên, Bến Tre xây dựng và triển khai dự án phân loại rác thải tại nguồn; áp dụng hình thức mô hình, đánh giá hiệu quả và nhân rộng; mô hình phân loại rác thải tại nguồn hộ gia đình ở nông thôn với cách xử lý rác thải hữu cơ dễ phân hủy tại chỗ (tại hộ gia đình hoặc cụm), rác thải khó phân hủy như nhựa, túi nilong, thủy tinh… với thu gom phế liệu tái chế được ưu tiên, rác thải còn lại được thu gom vận chuyển đến khu tập trung xử lý; phân loại rác thải sinh hoạt đô thị tại nguồn thực hiện đồng bộ với đầu tư cơ sở hạ tầng, thiết bị thu gom, vận chuyển, công nghệ xử lý và điều kiện thực tế.
